نقش جی آی اس در مدیریت بحران

در سال های اخیر وقوع رخدادهای طبیعی در کشورمان که موجب بروز حوادث سهمگین همچون زلزله های منجیل و بم گردید، ذهن مسئولین و محافل علمی کشور را جهت یافتن راهکارهایی برای مقابله با وقوع چنین حوادثی به خود مشغول کرده و سبب برگزاری جلسات و همایش های مختلفی در این خصوص شده است. با تهیه و تصویب طرح جامع امداد و نجات کشور و با مشخص شدن شرح وظایف عمومی دستگاه ها در مراحل پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران و تشکیل کارگروه های تخصصی ستاد حوادث و سوانح غیر مترقبه، اولین قدم جهت مدیریت در بلایا و سوانح در کشور برداشته شد.

مدیریت در حوادث بسیار مهم و ضروری است به همین جهت مدیریت بحران در نظام امداد و نجات و ستاد حوادث و سوانح غیر مترقبه تعریف گردیده که مهمترین عوامل ارتقای مدیریت بحران توجه به پیشگیری و سرعت بخشی عملیات امداد رسانی و بازسازی است. لازمه برنامه ریزی و تصمیم گیری در اختیار داشتن اطلاعات صحیح در زمینه مربوطه می باشد. چنانچه باور داشته باشیم که تصمیم گیری و سیاستگذاری های خوب متکی بر اطلاعات درست است اهمیت و کیفیت اطلاعات و نظام های اطلاع گرا به خوبی روشن می شود. بدون شک تحقق این امر از طریق سنتی جمع آوری اطلاعات یعنی به روش کار زمینی و دستی مستلزم صرف زمان و هزینه های زیاد می باشد، دستیابی سریع به اطلاعات به منظور برنامه ریزی، تصمیم گیری، بهره برداری، نظارت و اجرا در شاخه های گوناگون علوم در جهان سبب رشد فناوری های نوین و از جمله سیستم های اطلاعات جغرافیایی گردیده است. امروزه از GIS برای اهداف متنوعی استفاده می شود و همگان کم و بیش با آن آشنایی دارند. برای نیل به اهداف مدیریت بحران، با استفاده از این سیستم اطلاعاتی و با تعریف لایه های اطلاعاتی مورد نیاز که در نهایت موجب شکل گیری GIS «مدیریت بحران» می شود می توان گام های بسیار بلندی در این راستا برداشت. در ادامه ضمن توضیح مختصری در خصوص GIS و مدیریت بحران به مشخصات GIS«مدیریت بحران» پرداخته و در نهایت برای توضیح بیشتر نمونه ای از عملکرد آن آورده می شود.
بحران و مدیریت بحران:
در طرح جامع امداد و نجات کشور مصوب هیئت وزیران تعارف نسبتا کاملی از دو مفهوم بحران و مدیریت بحران صورت گرفته است که در اینجا عینا آورده می شود. بحران به حوادثی اطلاق می شود که در اثر رخدادها و عملکردهای طبیعی و انسانی به طور ناگهانی به وجود می آید و مشقت و سختی را به یک مجموعه یا جامعه انسانی تحمیل می کند و برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اضطراری، فوری و فوق العاده دارد. همچنین مدیریت بحران فرایند عملکرد و برنامه ریزی مقامات دولتی و دستگاه های اجرایی است که با مشاهده، تجزیه و تحلیل بحران ها به صورت یکپارچه جامع و هماهنگ با استفاده از ابزارهای موجود تلاش می کنند از بحران ها پیشگیری نمایند تا در صورت بروز آنها در جهت کاهش آثار، امداد رسانی سریع و بهبود اوضاع تا سطح وضعیت عادی تلاش نمایند.
سیستم اطلاعات جغرافیایی:
سیستم های اطلاعات جغرافیایی)Geographic Information Systems(که به اختصار GIS نامیده می شوند، سیستم هایی هستند که با استفاده از اطلاعات جغرافیایی منطقه و اطلاعات توصیفی جمع آوری شده ابزاری قدرتمند برای مدیران و برنامه ریزان کلان می باشند که با استفاده از آن می توانند سریعتر، دقیق تر و راحت تر اطلاعات مورد نیاز را به دست آورده و به برنامه ریزی صحیح بپردازند.